Consensus (Uzlaşı)

Uzlaşı (Consensus), blockchain ve dağıtık defter teknolojilerinde, ağdaki tüm katılımcıların belirli bir veri kümesi üzerinde anlaşmaya varması sürecini ifade eder. Özellikle, birçok bağımsız düğüm veya katılımcının bulunduğu dağıtık sistemlerde, bu katılımcıların ortak bir gerçeklik veya doğru veri kümesi üzerinde anlaşmasını sağlamak için uzlaşı mekanizmalarına ihtiyaç vardır.

Blockchain’de uzlaşı mekanizması, genellikle yeni bir bloğun doğruluğunu ve ağa eklenmesini doğrulamak için kullanılır. Bu, dağıtık bir sistemin, tek bir merkezi otorite olmadan işlem yapabilmesini sağlar. Uzlaşı mekanizması sayesinde, ağdaki tüm katılımcılar, bir işlemin veya bloğun geçerliliği konusunda hemfikir olabilir.

Blockchain’de kullanılan bazı popüler uzlaşı algoritmaları şunlardır:

1. Proof of Work (PoW) – Çalışma İspatı: Bu yöntem, Bitcoin gibi birçok kripto parada kullanılır. Madencilerin, matematiksel bir bulmacayı çözerek yeni bir bloğu ağa eklemesi gerekmektedir. Bu süreç enerji yoğun ve rekabetçidir, ancak bir kez bir blok ağa eklendiğinde, onaylaması ve üzerine inşa etmesi kolaydır.
2. Proof of Stake (PoS) – Pay İspatı: Bu yöntemde, yeni blokların doğrulanması ve oluşturulması için katılımcıların varlık oranlarına (kripto paraları) dayalı olarak seçilmesi gerekir. PoS, enerji açısından daha verimli olma eğilimindedir ve Ethereum gibi projeler bu yönteme geçiş yapmayı planlamaktadır.
3. Delegated Proof of Stake (DPoS) – Temsilci Pay İspatı: Bu yöntemde, ağ katılımcıları, belirli sayıda temsilciyi seçer ve bu temsilciler, işlemleri doğrulama ve blok oluşturma yetkisine sahip olur.
4. Proof of Authority (PoA) – Otorite İspatı: Bu yöntemde, belirli sayıda güvendiği bilinen doğrulayıcılar (validators) seçilir ve bu doğrulayıcılar, blokları onaylama yetkisine sahip olur.
5. Byzantine Fault Tolerance (BFT) – Bizans Arıza Toleransı: Bu, dağıtık sistemlerde Bizans Generalleri Problemi’ni çözmek için kullanılan bir uzlaşı mekanizmasıdır. Pratikte, bu yöntem, katılımcıların çoğunluğunun kötü niyetli olmadığını varsayar.

Bunlar sadece bazı uzlaşı algoritmalarıdır; birçok farklı varyasyon ve yaklaşım bulunmaktadır. Ancak temelde, her uzlaşı algoritmasının amacı, dağıtık bir ağdaki katılımcıların, merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymadan ortak bir gerçeklik üzerinde anlaşmasını sağlamaktır. Bu, blockchain teknolojisinin temel taşlarından biridir.